1. مسائل و اولویت‌های حوزه‌های رفاه، سلامت و تأمین اجتماعی
در حوزه‌های سه گانهٔ رفاه، سلامت و تأمین اجتماعی، اسناد سیاستی و قوانین بالادستی کاملی وجود دارد. به جز حوزهٔ رفاه، در دو حوزهٔ سلامت و تأمین اجتماعی، سیاست‌های کلی تنظیم و ابلاغ شده است. در حوزهٔ رفاه نیز، قانون بالادستی ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، به‌طور مستوفا خطوط کلی و نحوهٔ تعامل دستگاه‌ها مشخص شده است.
با این حال امروز شاهد آن هستیم که به رغم مسئله‌شناسی جامعی که صورت گرفته و مسیر و ریل‌گذاری نیز در قالب اسناد بالادستی علی الخصوص سیاست‌های کلی و برنامه‌های پنج‌ساله ترسیم شده است؛ به رغم گذشت بیش از یک دهه و حتی بیشتر، هنوز این سیاست‌ها تبدیل به اقدامات اجرایی اثرگذار نشده است.
امروز همچنان مسئلهٔ اصلی در حوزه‌های سه‌گانه همان است که در قوانین و اسناد بالادستی در سال‌های گذشته مورد تأکید قرار گرفته بود. در حوزهٔ رفاه، نبود یک پایگاه جامع اطلاعاتی از وضعیت رفاهی ایرانیان، عملاً کارآیی نظام رفاهی و دستگاه‌های حمایتی را با اما و اگر مواجه ساخته است.
در حوزهٔ سلامت، به‌رغم تأکیدات صورت‌گرفته در سیاست‌های کلی سلامت، همچنان ضعف در ابعاد تولیت نظام سلامت، و نیز ناپایداری منابع مالی مورد نیاز این نظام خودنمایی می‌کند. به‌نحوی که هنوز تحقق اهداف برنامه ششم توسعه مبنی بر کاهش پرداخت از جیب مردم به ۲۵ درصد در نظام سلامت دور از دسترس است. اشتغال هم‌زمان پزشکان به‌رغم الزامات برنامه پنجم توسعه رفع نشده است و نامناسب بودن نظام پرداخت به پزشکان، هزینه‌های نظام سلامت را از کنترل خارج می‌سازد.
در حوزهٔ تأمین اجتماعی نیز، نزدیک به دو سال از ابلاغ سیاست‌های کلی و نیز نزدیک به دو دهه از تصویب قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی می‌گذرد؛ لکن طی این سال‌ها، وضعیت صندوق‌ها نه‌تنها بهتر نشده که بدتر نیز شده است. این موضوع در سال‌های اخیر نیز شدت گرفته و با این که در سال ۱۳۹۶ رئیس سازمان برنامه‌وبودجه از بحران صندوق‌های بازنشستگی به‌عنوان یکی از سه ابربحران کشور نام برد هنوز پیشرفت قابل قبولی در این حوزه به چشم نمی‌خورد.
با این که اسناد سیاستی و قوانین مناسبی در این حوزه‌ها به‌تصویب رسیده و ابلاغ شده است، اما اساسی‌ترین مشکل در این حوزه اجرای سیاست‌های ابلاغی است. اما این چیزی نیست که آن را بتوان صرفاً ناشی از ناتوانی و ضعف نظام اجرایی دانست.
سختی اجرای این مصوبات، عمدتاً ناشی از فرابخشی بودن دامنهٔ اجرا و نیازمندی آن به اجماع بین مجریان در حوزه‌هایی است که نه‌تنها ذیل حوزهٔ رفاه و تأمین اجتماعی و سلامت نیستند، بلکه هم‌عرض و حتی در مواردی ساختارهای بالاتر است.
مطالعات و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که متولی نظام‌های سلامت در دنیا حداکثر متولی ۲۵ درصد از اقدامات و فعالیت‌های مرتبط با سلامتی هستند و الباقی این اقدامات خارج از حوزهٔ متولی سلامت صورت می‌گیرد.
بنابراین آن‌چه که امروز بیش از هر مسئله‌ای در این حوزه‌ها خودنمایی می‌کند، تمرکز بر سازوکارهایی است که بتواند ضمن اجماع‌سازی، موانع فرابخشی اجرای سیاست‌ها و قوانین را از میان بردارد.
در این راستا، اهداف هسته به شرح ذیل ارائه می‌گردد.

2. اهداف هسته
– ایجاد شبکهٔ متخصصین در حوزه‌های سه‌گانه؛
– ایجاد شبکهٔ مجریان دغدغه‌مند در این حوزه‌ها؛
– ایجاد شبکهٔ سیاست‌گذاران در این حوزه‌ها؛
– ایجاد ارتباط بین شبکه‌های سه‌گانه متخصصین، مجریان، و سیاست‌گذاران؛
– شناسایی موانع اجرای سیاست‌ها و قوانین؛
– تنظیم گزارش‌های سیاستی و اجرایی برای پیش‌برد سیاست‌ها و قوانین؛
– همکاری با نهادهای مجری و سیاست‌گذار در تنظیم لوایح و طرح‌های سیاستی و قانونی در راستا رفع موانع و اجرای راهبردها؛
– توسعهٔ زیرساخت‌های فناورانه برای تعامل سیاست‌گذاران، مجریان و ذی‌نفعان.
– پیشنهاد و اجرای مطالعات بنیادی در راستای بهبود نظام رفاهی، سلامت، و تأمین اجتماعی

3. مسائل اساسی هسته
مسائل اساسی هسته منبعث از مسائل اساسی حوزه‌ها در سطح ملی است. این مسائل به شرح زیر است:
۱- ایجاد پایگاه جامع رفاه ایرانیان به طور فراگیر مشتمل بر تمامی دستگاههای ذی‌مدخل
– بررسی وضعیت پیشرفت استقرار پایگاه جامع رفاه ایرانیان: شامل تامین منابع مالی، موانع قانونی و مجوزها، موانع سازمانی، موانع فرهنگی و اجتماعی و موانع فنی و فناوری؛
– تحلیل نیازهای رفاهی ایرانیان: بررسی نیازهای رفاهی ایرانیان در زمینه‌های مختلف مانند بهداشت و درمان، تغذیه، آموزش، فرهنگ و سایر زمینه‌های رفاهی. این پژوهش می‌تواند به شناخت بهتر از نیازهای ایرانیان و شکل‌گیری سیاست‌ها و برنامه‌های رفاهی مؤثر کمک کند.
– ارزیابی عملکرد پایگاه جامع اطلاعاتی رفاه ایرانیان: بررسی عملکرد پایگاه جامع اطلاعاتی رفاهی ایرانیان تاکنون، ارزیابی کیفیت و قابلیت‌های آن و ارائه پیشنهادات برای بهبود عملکرد و افزایش اثربخشی آن؛
۲- راه اندازی نهاد تنظیم‌گر در حوزه تأمین اجتماعی

– بررسی مشکلات ناشی از خلأ نهاد تنظیم‌گر: بررسی نیازها و مشکلات موجود در حوزه تأمین اجتماعی و تحلیل نقاط ضعف و نیازمندی‌های مختلف جامعه. این تحقیق می‌تواند به شناخت بهتر از نیازهای مردم و تدابیر مناسب برای تأمین اجتماعی کمک کند.
– بررسی تجارب کشور در تأسیس نهادهای تنظیم‌گر: بررسی ساختار و عملکرد نهادهای تنظیم‌گر مشابه در کشور و بررسی بهترین روش‌ها و شیوه‌ها در این زمینه. این تحقیق می‌تواند به شناخت بهتر از تجارب ملی و بهره‌برداری از آن در تأسیس نهاد تنظیم‌گر تأمین اجتماعی ایران کمک کند.
– ارزیابی ظرفیت‌های موجود قانونی در ایفای نقش تنظیم‌گری تأمین اجتماعی: بررسی تأثیر راه‌اندازی نهاد تنظیم‌گر بر تأمین اجتماعی و ارائه راهکارها و استراتژی‌های بهبود عملکرد و افزایش اثربخشی در ارائه خدمات تأمین اجتماعی.
– بررسی میزان اثرپذیری نهاد تنظیم‌گر از متغیرهای سیاسی و اقتصادی در مقایسه با وضعیت موجود: بررسی تأثیر تغییرات سیاسی و اقتصادی مانند تغییرات قوانین و مقررات، تغییرات اقتصادی و تغییرات در نیازهای جامعه بر عملکرد و ساختار نهاد تنظیم‌گر.
– بررسی نقش تکنولوژی در بهبود نهاد تنظیم‌گر: بررسی نقش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطات در بهبود عملکرد و افزایش اثربخشی نهاد تنظیم‌گر، از جمله استفاده از سیستم‌های هوشمند، اتوماسیون و ارتباطات الکترونیکی.
– بایسته‌های استقرار نهاد تنظیم‌گر: بررسی مکانیزم‌ها و روش‌های نظارت و ارزیابی عملکرد نهاد تنظیم‌گر و … و ارائه راهکارهای تحقق آن.
– مطالعه نهاد تنظیم‌گر تأمین اجتماعی در کشورهای دیگر: مطالعه مقایسه‌ای تأمین اجتماعی در کشورهای دیگر و بررسی مزایا و معایب روش‌ها و سیستم‌های مختلف، به منظور بهره‌برداری از تجارب بین‌المللی و انتقال آن به واقعیت ایران.

۳- استقرار نظام چندلایه تأمین اجتماعی؛

– تحلیل نیازهای اجتماعی: بررسی نیازهای مختلف اجتماعی از جمله سلامت، تحصیلات، مسکن، کار، بازنشستگی و مراقبت از سالمندان و نیازهای خانواده‌ها و کودکان. این تحلیل می‌تواند به شناخت بهتر نیازها و طراحی مناسبتر سیستم تأمین اجتماعی چندلایه کمک کند.
– تحقیق درباره الگوهای موجود: بررسی تجربه کشورهای دیگر در حوزه تأمین اجتماعی و بررسی مدل‌های موجود در کشورهای موفق، الگوهای بانک جهانی و سازمان جهانی کار در این زمینه. این تحقیق می‌تواند به شناخت بهتر اصول و عوامل موثر در اجرای نظام چندلایه تأمین اجتماعی در ایران کمک کند.
– تحلیل توانمندی‌های مالی و اقتصادی: بررسی توانمندی‌های مالی و اقتصادی کشور برای اجرای نظام چندلایه تأمین اجتماعی، شناخت منابع درآمدی موجود و ارزیابی قابلیت تأمین هزینه‌های این سیستم از طریق مالیات، بیمه‌ها و یا سایر منابع مالی.
– تحقیق درباره فرهنگ و آگاهی عمومی: بررسی فرهنگ و آگاهی عمومی درباره مفهوم تأمین اجتماعی و نیاز به آگاه‌سازی و آموزش افراد درباره اصول و مفاهیم این سیستم. این تحقیق می‌تواند به طراحی برنامه‌های آموزشی و آگاه‌سازی عمومی کمک کند.
– تحلیل ساختار سازمانی: بررسی ساختار سازمانی مرتبط با تأمین اجتماعی و بررسی نقاط قوت و ضعف ساختار موجود. این تحلیل می‌تواند به بهبود ساختار سازمانی و بهینه‌سازی عملکرد آن کمک کند.

۴- تقویت جایگاه تولیت نظام سلامت؛

– بررسی و تحلیل جایگاه و نقش تولیت نظام سلامت در سایر کشورها: با بررسی تجارب دیگر کشورها در زمینه تولیت نظام سلامت می‌توان الگوها و روش‌های موفق را شناسایی کرد و آن‌ها را در نظام سلامت ایران اعمال کرد.
– ارزیابی عملکرد تولیت موجود نظام سلامت: با ارزیابی و بررسی وضعیت فعلی و عملکرد تولیت نظام سلامت می‌توان نقاط ضعف و قوت را شناسایی کرد و برای بهبود آن‌ها اقدامات مبتنی بر شواهد علمی و یافته‌های پژوهشی انجام داد.
– تدوین استراتژی‌های مناسب برای تقویت جایگاه تولیت نظام سلامت: با توجه به تحقیقات صورت گرفته و نیازهای موجود، استراتژی‌های مناسب برای تقویت و توسعه تولیت نظام سلامت در ایران می‌توان تدوین کرد.
– بررسی نیازها و انتظارات جامعه از نظام سلامت: با بررسی نیازها و انتظارات جامعه از سیستم بهداشت و درمان، می‌توان راهبردهای مناسب برای نظام سلامت در ایران را شناسایی کرد و سپس اقدامات را در این راستا جهت داد.
– تحلیل علل و موانع موجود تقویت جایگاه تولیت نظام سلامت: با تحلیل علل و موانع موجود در تقویت جایگاه تولیت نظام سلامت می‌توان راهکارهایی برای برطرف کردن آن‌ها ارائه کرد و بهبودی قابل توجه در این زمینه داشت.
– بررسی تجربیات موفق: با بررسی تجربیات موفق در حوزه تولیت نظام سلامت در داخل و خارج از کشور، می‌توان الگوها و روش‌های موثر را شناسایی و از آن‌ها بهره‌برداری کرد.
– ارزیابی تأثیر و اثربخشی استقرار تولید نظام سلامت در کشورهای منتخب: با ارزیابی تأثیر واقعی تغییرات و اصلاحات صورت گرفته ناشی از استقرار تولیت نظام سلامت، می‌توان به تحلیل عملکرد و ارزیابی اثربخشی تقویت تولیت نظام سلامت دست یافت.

۵- اجرای پزشک خانواده؛
– مطالعه تاریخچه اقدامات صورت‌گرفته در خصوص استقرار پزشک خانواده.
– مطالعه نیازها و ترجیحات خانواده‌ها: بررسی نیازها و ترجیحات خانواده‌ها در خصوص خدمات پزشک خانواده، ارزیابی میزان آگاهی و استفاده خانواده‌ها از این روش و تفهیم میزان تمایل آنها به استفاده از خدمات پزشک خانواده.
– ارزیابی اثربخشی طرح پایلوت استان مازندران و فارس: بررسی اثربخشی اجرای طرح پزشک خانواده در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها، کاهش بستری‌ها و بهبود سلامت خانواده‌ها، مقایسه نتایج با روش‌های دیگر و ارزیابی تأثیر طرح بر سلامت عمومی جامعه هدف.
– مطالعه ارتباط بیمار-پزشک: بررسی ارتباط بیمار-پزشک در طرح پزشک خانواده در مقایسه با روش‌های دیگر، ارزیابی رضایتمندی بیماران از این روش و ارتباط پزشک با خانواده‌ها و تأثیر آن بر کیفیت مراقبت‌های بهداشتی.
– ارزیابی آموزش و تحصیلات پزشکان خانواده: بررسی کیفیت آموزش و تحصیلات پزشکان خانواده، ارزیابی نیازهای آموزشی آنها و تأثیر آموزش بر عملکرد و عملکرد بالینی آن‌ها.
– ارزیابی اقتصادی طرح: بررسی اقتصادی بودن طرح پزشک خانواده، مقایسه هزینه‌ها و فواید این روش در مقابل روش‌های دیگر و ارزیابی تأثیر طرح بر هزینه‌های بهداشتی خانواده‌ها و سیستم بهداشت عمومی.

۶-کاهش سهم پرداخت از جیب مردم در نظام سلامت؛

– بررسی اثربخشی بیمه‌های سلامتی دولتی در ایران: این پژوهش می‌تواند به بررسی اثربخشی بیمه‌های سلامتی دولتی در کاهش سهم پرداخت از جیب مردم و افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی بپردازد.
– ارزیابی تأثیر تخفیفات و تسهیلات درمانی: این پژوهش می‌تواند به بررسی تأثیر تخفیفات و تسهیلات مختلف در کاهش هزینه‌های مستقیم مردم برای خدمات بهداشتی و درمانی مورد نیازشان بپردازد.
– بررسی تأثیر سهم دولت در هزینه‌های بهداشتی: این پژوهش می‌تواند به بررسی تأثیر افزایش سهم دولت در هزینه‌های بهداشتی و کاهش سهم پرداخت از جیب مردم بر روی دسترسی و کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی تأکید کند.
– ارزیابی بیمه‌های خصوصی: این پژوهش می‌تواند به بررسی ارزیابی بیمه‌های خصوصی و نقش آنها در کاهش سهم پرداخت از جیب مردم در نظام سلامت مردم بپردازد.
– بررسی تأثیر سیاست‌ها و قوانین مرتبط: این پژوهش می‌تواند به بررسی تأثیر سیاست‌ها و قوانین مرتبط با کاهش سهم پرداخت از جیب مردم در نظام سلامت، مانند قوانین مالیاتی، تعیین قیمت خدمات بهداشتی و درمانی و سیاست‌های بیمه‌ای، بپردازد.

۷- ارتقای بهره وری نظام سلامت؛

– مطالعه میزان و کیفیت دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی: بررسی عوامل مؤثر در افزایش دسترسی به خدمات سلامت، مانند تأمین منابع مالی، توسعه زیرساخت‌های بهداشتی، و ایجاد سیاست‌های مناسب برای تسهیل دسترسی به خدمات سلامت.
– مطالعه شیوه های بهبود کیفیت خدمات سلامت: بررسی روش‌ها و راهکارهای بهبود کیفیت خدمات سلامت، از جمله استفاده از فناوری‌های نوین، آموزش و آگاهی بیماران و کادر درمانی، و ارتقای روابط بین فراهم‌کنندگان خدمات سلامت و بیماران.
– مطالعه راهکارهای بهبود بهره وری سازمان‌های سلامت: بررسی راهکارهای بهبود بهره وری سازمان‌های سلامت، از جمله بهبود فرآیندهای کاری، مدیریت منابع انسانی، بهبود سیستم های اطلاعاتی، و استفاده بهینه از فناوری‌های نوین.
– مطالعه راهکارهای بهبود پیشگیری و مداخله در بیماری‌ها: بررسی راهکارهای بهبود سیاست‌ها و برنامه‌های پیشگیری و مداخله در بیماری‌ها، از جمله ارتقای واکسیناسیون، تشخیص زودهنگام، و ارائه درمان سریع و موثر.
– مطالعه راهکارهای بهبود همکاری و هماهنگی در سیستم سلامت: بررسی راهکارهای بهبود همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف سلامت، از جمله تقویت همکاری بین دولت، سازمان‌های بهداشتی، بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها.
– مطالعه ارزیابی اقتصادی سیاست‌ها و برنامه‌های سلامت: بررسی اثربخشی و ارزیابی اقتصادی سیاست‌ها و برنامه‌های سلامت، از جمله تحلیل هزینه-اثر، تحلیل هزینه-فایده، و ارزیابی تأثیر اقتصادی سیاست‌ها بر بهره وری سلامت.

4. برنامه سالانه هسته