نشست گفت‌وگو و طراحی همکاری میان اساتید و اعضای هیأت علمی اندیشکده‌ها و دانشکده‌های چین با پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی روز شنبه ۲۴ آبان در پژوهشگاه با حضور آیت‌الله رشاد، دکتر عباس‌زاده و دکتر جعفری از طرف پژوهشگاه و با شرکت دکتر شائوشین، دکتر لیانگ، دکتر ییچی، دکتر لیانگ و آقای شیانگیو برگزار شد.
در این نشست میان پژوهشگران پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ایران و پژوهشگران برجسته دانشگاه‌های چین، ابعاد تازه‌ای از همکاری‌های تهران–پکن و برداشت مشترک دو طرف از تحولات ژئوپلیتیکی جهان مورد بررسی قرار گرفت.
سخنرانان در این نشست، با تاکید بر «گذار تاریخی قدرت از غرب به شرق»، چشم‌انداز آینده روابط ایران، چین و منطقه را ترسیم کردند.
ورق خوردن تاریخ؛ روایت ایرانی از جابه‌جایی قدرت:در آغاز جلسه، آیت‌الله رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به «خاستگاه تمدنی ایران، چین، روسیه و هند» و روند تغییرات جهانی، بر این باور تأکید کردند که «قطب‌های علم و ثروت در حال حرکت از غرب به شرق هستند». او استدلال کرد که نظام بین‌الملل از تک‌قطبی خارج شده و غرب—به‌ویژه آمریکا—در وضعیت «فرسودگی و افول» قرار دارد. به گفته آنان، غرب در سال‌های اخیر تلاش کرده برتری سیاسی و اقتصادی خود را حفظ کند، اما «موازنه جدید قدرت» به سوی بازیگران آسیایی در حال شکل‌گیری است.
چشم‌انداز چینی: انتقال مراکز قدرت و نیاز به ثبات منطقه:پژوهشگران چینی نیز در این نشست به ارزیابی مشابهی اشاره کردند. لی شائوشین، از دانشگاه نینگ‌شیا، با استناد به مواضع رسمی پکن گفت:«در یک قرن گذشته، جهان شاهد تغییرات بزرگی بوده و مراکز قدرت به‌تدریج از غرب به شرق منتقل شده‌اند.»چین نقش همکاری با کشورهای اسلامی را در این تحول برجسته دانست و هدف سفر هیئت چینی را «گسترش روابط راهبردی با ایران» اعلام کرد. آنان بر این نکته تاکید کردند که پکن خواهان منطقه‌ای «متعادل، با ثبات و عاری از هژمونی» است و روابط ایران با کشورهای عربی برای چین اهمیت ویژه دارد.
بازتاب جنگ اخیر با اسرائیل در نگاه دو طرف:موضوع جنگ دوازده‌روزه ایران و اسرائیل یکی از محورهای اصلی جلسه بود. آیت‌الله رشاد تأکید کردند که در این نبرد «توان بازدارندگی ایران تثبیت شد» و ایالات متحده و متحدانش، با وجود حمایت از اسرائیل، قادر به تغییر موازنه نشدند. پژوهشگران چینی نیز این ارزیابی را تأیید کرده و گفتند جنگ اخیر «برداشت جامعه دانشگاهی چین نسبت به وزن ژئوپلیتیک ایران» را تغییر داده است. آنان نقش ایران را در «بازتعریف توازن منطقه» قابل توجه خواندند.
پرسش‌های کلیدی چین: آینده ایران–عربی، نقش آمریکا، و دوران ترامپ: در ادامه، محققان موسسات شانگهای و شینگهوا چند محور مهم را برای تحلیل مطرح کردند:
۱. روابط ایران و کشورهای عربیطرف چینی پرسید که پس از تحولات ۲۰۲۳، چشم‌انداز همکاری‌های ایران و جهان عرب چگونه است. آیت‌الله رشاد در پاسخ تأکید کردند:– «پیوندهای تاریخی و فرهنگی بین ایران و کشورهای عربی عمیق و پایدار است.»– روابط با عربستان و مصر پس از سال‌ها تنش در حال بهبود است.– «ایران و کشورهای منطقه در آینده روابط مستحکم‌تری خواهند داشت.»
۲. سیاست احتمالی دولت ترامپ در دوره جدیدمحققان چینی درباره راهبرد احتمالی دولت ترامپ در قبال ایران پرس‌وجو کردند. آیت‌الله رشاد با اشاره به سابقه تحریم‌ها گفت: «تحریم‌ها موضوع تازه‌ای نیست. آمریکا مسیر خود را می‌رود و ایران مسیر خود را.» در بخشی از سخنان نیز به توانمندی‌های موشکی و پیشرفت‌های فناورانه ایران اشاره شد.
برنامه‌های همکاری: از ترجمه مستقیم تا همایش‌های مشترک: در بخش دوم نشست، دکتر رحیمی رئیس مرکز رشد و نوآوری پژوهشگاه برنامه‌ای هفت‌محوری برای همکاری پایدار با نهادهای چینی ارائه کرد:
- برگزاری نشست‌های علمی منظم با دانشگاه‌ها و اندیشکده‌های چینی
- ترجمه مستقیم کتاب‌های ایرانی و چینی بدون واسطه انگلیسی
- کارگاه‌های ایران‌شناسی و چین‌شناسی برای نسل جدید نخبگان
- انتشار فصلنامه مشترک درباره روابط تهران–پکن– پروژه‌های گروهی پژوهشیتهیه گزارش سیاستی برای دولت‌های دو کشور
- برگزاری همایش‌های علمی مشترکطرف چینی این پیشنهادها را «عملی و راهبردی» توصیف کرد و آمادگی خود را برای فراهم‌کردن بستر همکاری اعلام نمود.
افزودن بُعد جدید: علوم انسانی و جنگ شناختی: دکتر عباس‌زاده، معاون پژوهشی، دو محور تازه را به عنوان زمینه‌های همکاری طرح کرد:– انتقال علوم انسانی از شرق به غرب و شکل‌دادن به یک جریان فکری نو– همکاری در جنگ شناختی و روانی علیه دشمنان مشترک، که به اعتقاد او «از جنگ نظامی مهم‌تر» است.
جمع‌بندی:نشست اخیر میان پژوهشگاه‌های ایرانی و موسسات دانشگاهی چین نشان داد که تهران و پکن نه‌فقط در حوزه سیاست رسمی، بلکه در لایه‌های عمیق‌تر اندیشه، فرهنگ و تحلیل راهبردی نیز در حال نزدیک‌شدن به یکدیگرند.در حالی که هر دو طرف از «تغییر نظم جهانی» سخن می‌گویند، همکاری علمی و شناختی در حال تبدیل شدن به زیرساخت اصلی روابط آینده است—مسیرهای که تأثیرگذاری آن، فراتر از حوزه دانشگاه، می‌تواند به معادلات ژئوپلیتیک منطقه و جهان نیز سرایت کند.
